ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ 2025: ಉಪವಾಸದ ಮಹತ್ವ, ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಆಹಾರದ ಆಯ್ಕೆ
ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ(Mahashivratri) ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪಾವನ ಮತ್ತು ಮಹತ್ವದ ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಗವಾನ್ ಶಿವ(Lord Shiva)ನಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಪವಿತ್ರ ದಿನವಾಗಿದ್ದು, ಉಪವಾಸ, ಜಾಗರಣೆ ಮತ್ತು ಪೂಜಾ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಕ್ತರು ಶಿವನ ಕೃಪೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗುತ್ತಾರೆ. 2025ರ ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ ಫೆಬ್ರವರಿ 26 ರಂದು ಬರಲಿದ್ದು, ಈ ದಿನ ಭಕ್ತರು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಉಪವಾಸ ಮತ್ತು ಶಿವನ ಆರಾಧನೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಉಪವಾಸ ಮಾಡುವಾಗ ಶರೀರ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಸಮತೋಲನದಲ್ಲಿಡಲು ಸರಿಯಾದ ಆಹಾರದ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯ. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿಗೆ ನಮ್ಮ ಟೆಲಿಗ್ರಾಂ ಚಾನೆಲ್ ಗೆ ಈ ಕೂಡಲೇ ಜಾಯಿನ್ ಆಗಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ
ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಉಪವಾಸದ ಪ್ರಮುಖ ತತ್ವಗಳು(Important principles of fasting on Mahashivratri)
ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯಂದು ಉಪವಾಸವನ್ನು ಶುದ್ಧ ಚಿತ್ತದಿಂದ, ಶರೀರ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧತೆ ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು ಆಚರಿಸುವುದು ಶ್ರೇಷ್ಠ. ಇದನ್ನು ಎರಡು ರೀತಿಯ ಉಪವಾಸಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು:
ನಿರ್ಜಲ ಉಪವಾಸ – ಈ ಉಪವಾಸವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಕಠಿಣ ಉಪವಾಸವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಇಡೀ ದಿನ ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿಯವರೆಗೆ ಏನನ್ನೂ ಸೇವಿಸದೇ, ನೀರಿನಲ್ಲಿಯೂ ಮಿತಿಯನ್ನು ಇಡುತ್ತಾರೆ. ಶಾರದೀಯ ನವರಾತ್ರಿಯಂತೆ ಈ ಉಪವಾಸವೂ ಗಂಭೀರ ಶಿಸ್ತುಪಾಲನೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೈಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
ಫಲಾಹಾರ ಉಪವಾಸ – ಈ ಉಪವಾಸವನ್ನು ತಾಳ್ಮೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣು, ಹಾಲು, ಹಾಗೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರದ ಉಪವಾಸ ಆಹಾರಗಳನ್ನು ಸೇವಿಸಬಹುದು. ಶಕ್ತಿ ನೀಡುವ, ಆದರೆ ಅತಿ ಭಾರವಾದ ಆಹಾರವನ್ನು ತಿನ್ನದೆ ಉಪವಾಸದ ಶುದ್ಧತೆ ಕಾಪಾಡಬೇಕು.
ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಉಪವಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಿನ್ನಬಹುದಾದ ಆಹಾರಗಳು(Foods to eat during Mahashivratri fasting)
ಶಿವನಿಗೆ ಶುದ್ಧ ಹಾಗೂ ಸಾತ್ವಿಕ ಆಹಾರ ಪ್ರಿಯ. ಅದನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿ ಸೇವಿಸುವುದು ಶ್ರೇಷ್ಠ.
ಹಣ್ಣುಗಳು(Fruits)– ಕೆಲಸಿಯಂ(Calcium)ಮತ್ತು ವಿಟಮಿನ್(Vitamin)ಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿರುವ ಆಪಲ್, ಬಾಳೆಹಣ್ಣು, ದ್ರಾಕ್ಷಿ, ಪಪ್ಪಾಯಿ ಮುಂತಾದ ಹಣ್ಣುಗಳು ಉಪವಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ.
ಹಾಲು ಮತ್ತು ಹಾಲಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು(Milk and milk products)– ಹಾಲು, ಮೊಸರು, ಪನೀರ್ ಮತ್ತು ಗೀ ಉಪವಾಸದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿವೆ.
ಸಾಬುದಾನಾ ಖಿಚ್ಡಿ(Sabudana Khichdi) – ಸಾಬುದಾನಾ ಉಪವಾಸ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕಡಲೆಕಾಯಿ, ಹಸಿಮೆಣಸು ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಉಪ್ಪಿನೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಿ ಸೇವಿಸಬಹುದು.
ಮಖಾನಾ (ಕಮಲ ಬೀಜ) – ಪೋಷಕಾಂಶಗಳ ಪ್ರಚೂರತೆ ಹೊಂದಿರುವ ಮಖಾನಾ (lotus seeds) ಉಪ್ಪಿನಿಂದ ಭರ್ಜನೆ ಮಾಡಿ ಅಥವಾ ಹಾಲಿನೊಂದಿಗೆ ತಯಾರಿಸಿ ತಿನ್ನಬಹುದು.
ಕೂಟು ಮತ್ತು ಫಾರಳಿ ಪುರಿ(Kootu and Farali Puri) – ಬಟಾಣಿ ಅಥವಾ ಸಿಂಗದಾ ಹಿಟ್ಟಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಪುರಿಗಳನ್ನು ಸೇವಿಸಬಹುದು.
ತುಪ್ಪ ಮತ್ತು ಜೇನುತುಪ್ಪ – ತಣ್ಣಗಾಗಿಸುವ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುವ ಈ ಆಹಾರಗಳನ್ನು ಬೆರೆಸಿ ಸೇವಿಸಬಹುದು.
ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಉಪವಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಿನ್ನಬಾರದು(One should not eat during the Mahashivratri fast):
ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಉಪವಾಸವು ಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಶ್ರೇಷ್ಟ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಕೆಲವು ಆಹಾರಗಳು ಈ ದಿನ ಸೇವಿಸಲು ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದವಾಗುತ್ತವೆ.
ಧಾನ್ಯಗಳು (ಅಕ್ಕಿ, ಗೋಧಿ, ಜೋಳ) – ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉಪವಾಸದ ದಿನಗಳು ಧಾನ್ಯಮುಕ್ತವಾಗಿರಬೇಕು. ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತಾಮಸಿಕ ಗುಣಗಳು ಇರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಹುಣಸೆ, ಬೆಳುಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಈರುಳ್ಳಿ – ಈ ಆಹಾರಗಳನ್ನು ತಾಮಸಿಕ (ನಗ್ನಾಮಯ) ಆಹಾರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಶಿವನಿಗೆ ಅಪ್ರಿಯ.
ಮಾಂಸ ಮತ್ತು ಮದ್ಯಪಾನ – ಮಾಂಸಾಹಾರ, ಮೀನು, ಮೊಟ್ಟೆ, ಮದ್ಯಪಾನ ಉಪವಾಸದ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತ್ಯಜಿಸಬೇಕು.
ಪಾಕವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಶುದ್ಧತೆ ಹೊಂದಿರುವ ಆಹಾರಗಳು – ಉಪವಾಸದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಆಹಾರವೂ ಶುದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೋಟೆಲ್ ಆಹಾರವನ್ನು ತಿನ್ನುವುದು ಶ್ರೇಯಸ್ಕರವಾಗಿಲ್ಲ.
ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಉಪವಾಸದ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು(Benefits of fasting on Mahashivratri)
ಉಪವಾಸವು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೃತ್ಯವಲ್ಲ, ಇದು ನಮ್ಮ ಶರೀರ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಲಾಭ – ಉಪವಾಸದ ಮೂಲಕ ದೇಹದ ಜೀರ್ಣಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವಿಶ್ರಾಂತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಹೊಸ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.
ಮಾನಸಿಕ ಶುದ್ಧತೆ – ಉಪವಾಸದ ಮೂಲಕ ಮನಸ್ಸು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಏಕಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು.
ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಕ್ತಿ – ಶಿವನ ಸ್ಮರಣೆಯಿಂದ, ಜಪದಿಂದ, ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನದಿಂದ ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.
ನೆಗೆಯಾದ ಕೆಡುಕುಗಳ ನಿವಾರಣೆ – ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಉಪವಾಸ ಮತ್ತು ಶಿವನ ಆರಾಧನೆಯಿಂದ ದೋಷಗಳು ನಿವಾರಣೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಪುರಾಣಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ.
ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಉಪವಾಸವು ಶಿವನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯಲು, ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಶರೀರವನ್ನು ಆರೋಗ್ಯಕರವಾಗಿರಿಸಲು ಒಂದು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಅವಕಾಶ. ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ, ಶುದ್ಧತೆಯಿಂದ, ಹಾಗೂ ನಿಯಮಬದ್ಧವಾಗಿಯೇ ಈ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಬೇಕು. ಮಹಾದೇವನ ಅನುಗ್ರಹ ಸದಾ ನಿಮ್ಮ ಮೇಲಿರಲಿ!
ಈ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಓದಿ
ದಯವಿಟ್ಟು ಗಮನಿಸಿ: ನೀಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ತನ್ನ ಓದುಗರಿಗೆ ನಿಖರವಾದ ಮತ್ತು ಅಧಿಕೃತ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ಯಾವುದೇ ಅನಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಿತ್ತರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

Sagari leads the ‘Government Schemes’ vertical at NeedsOfPublic.in, where she decodes the latest Central and State government policies for the common citizen. She has over 3 years of experience tracking welfare programs like PM Kisan, Ayushman Bharat, and State Ration updates. Her goal is to ensure every reader understands their eligibility and benefits without confusion. Sagari strictly verifies all updates from official government portals before publishing. Outside of work, she is an advocate for digital literacy in rural India.”
Connect with Sagari:


WhatsApp Group




