ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಗಳು ಸರಳ ಆಚರಣೆಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅವುಗಳು ಪ್ರಕೃತಿ, ಆಸ್ತಿಕತೆ, ವೈದಿಕ ಪರಂಪರೆ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಬಂಧದ ಪ್ರತೀಕಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ನಾಗರ ಪಂಚಮಿ (Naga Panchami) ಹಬ್ಬವು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಚರಣೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಬೃಹತ್ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂದೇಶವನ್ನೂ ಒಡಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿಗೆ ನಮ್ಮ ಟೆಲಿಗ್ರಾಂ ಚಾನೆಲ್ ಗೆ ಈ ಕೂಡಲೇ ಜಾಯಿನ್ ಆಗಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ
ಹಬ್ಬದ ತತ್ವ ಮತ್ತು ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ನಾಗರ ಪಂಚಮಿಯ ಹಬ್ಬವು ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಪಂಚಮಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನವನು ನಾವು ನಾಗ ದೇವತೆಗಳ ಆರಾಧನೆಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿಟ್ಟಿದ್ದೇವೆ. ಹಾವುಗಳು ಭೀಕರತೆ, ಭಯ, ವಿಷ ಎಂಬ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸುತ್ತಾದರೂ, ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅವು ಶಕ್ತಿಯ, ರಕ್ಷಣೆಯ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರತೀಕಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಶಿವನ ನಾಗಾಭರಣ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಶೇಷನಾಗ, ವಾಸುಕಿಯ ಸಮುದ್ರಮಥನದಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ – ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಾಗದೇವತೆಗಳು ದೇವತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಈ ಹಬ್ಬವು ಜೀವರಾಶಿಗಳ ಜತೆಗೆ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದಿರುವ ಮಾನವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.
ಪೂಜಾ ವಿಧಾನ:
ನಾಗರ ಪಂಚಮಿಯಂದು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ನಾಗಬನವಿನಲ್ಲಿ ನಾಗ ದೇವತೆಯ ಪೂಜೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಹಾವುಗಳ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಅಥವಾ ಪಟ/ಚಿತ್ರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಹಾಲು, ಅರಿಶಿನ, ಕುಂಕುಮ, ಅಕ್ಷತೆ, ಹೂವು, ಧೂಪ, ದೀಪದೊಂದಿಗೆ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಆರಾಧನೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಉಪವಾಸ, ಸರ್ಪಸ್ತೋತ್ರ ಪಠಣ ಮತ್ತು ನಾಗ ಪಟಣ ಕಥೆಯ ಶ್ರವಣ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿವೆ.
ಪೂಜಾ ಮಂತ್ರಗಳು:
“ಓಂ ನಾಗೇಂದ್ರಹಾರಾಯ ತ್ರಿಲೋಚನಾಯ ಭಸ್ಮಾಂಗರಾಗಾಯ ಮಹೇಶ್ವರಾಯ ನಮಃ”
“ಸರ್ಪೇಭ್ಯೋ ಹರಿಭ್ಯಶ್ಚ ಭುಜಂಗೇಭ್ಯೋ ನಮೋ ನಮಃ”
ಈ ಮಂತ್ರಗಳು ಶಾಂತಿಯ, ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಮತ್ತು ತೇಜಸ್ವಿತೆಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಾಗಿ ಪಠಿಸಲಾಗುತ್ತವೆ.
ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣದಿಂದಲೂ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಹಾವುಗಳು ಕೃಷಿ ಪರಿಸರದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಜೈವಿಕ ಸುತ್ತಳೆಯನ್ನು ಸಮತೋಲನದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತವೆ. ಕೀಟಗಳು, ಇಲಿ-ಮೂಷಿಕಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಮೂಲಕ, ಹಾವುಗಳು ಬೆಳೆ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ನಾಗರ ಪಂಚಮಿಯು – “ಹಾವುಗಳ ಹಕ್ಕನ್ನು, ಅವರ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ಹಬ್ಬ” ಎಂಬ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಲೆ: ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ನಿರೀಕ್ಷೆ:
ಅನೇಕರು ನಾಗಪಂಚಮಿಯಂದು ಹಾಲುಹೆರೆಯುವುದು, ಹಾಲನ್ನು ನಾಗದೇವತೆಗೆ ಅರ್ಪಿಸುವುದು ಎಂಬ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ನಂಬಿಕೆಯ ಚಿಹ್ನೆಯಾಗಿದ್ದರೂ ಪರಿಸರದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಜಾಗೃತವಾಗಬೇಕಾದ ವಿಷಯವೂ ಹೌದು. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಾಣಿಗೆ ಆಹಾರ, ಪಾನೀಯವನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಕೊಡುವುದು ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ತಲುಪಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.
2025ರ ನಾಗ ಪಂಚಮಿ ವಿಶೇಷತೆ:
ಈ ವರ್ಷ 2025ರ ಜುಲೈ 29, ಮಂಗಳವಾರದಂದು ನಾಗ ಪಂಚಮಿಯು ಬಂದಿದೆ. ಪಂಚಮಿ ತಿಥಿ ಬೆಳಗ್ಗೆ 5:24 ರಿಂದ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12:46ರವರೆಗೆ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧಾ, ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಗಳು ನಡೆಯಬೇಕು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.
ನಾಗರ ಪಂಚಮಿ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ದಿನವಲ್ಲ. ಅದು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾನವನ ಸಹಜ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ದಿನ. ಈ ಹಬ್ಬವು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಆಚರಣೆಯೊಂದಿಗೆ, ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳ ಹಕ್ಕು, ಸನ್ಮಾನ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಜ್ಞಾಪಕವಾಗಿದೆ.
|| ಸರ್ವೇ ಜನಾಃ ಸುಖಿನೋ ಭವಂತು ||
|| ಸರ್ವೇ ಸರ್ಪಾಃ ಶಾಂತಿಂ ಭಜಂತು ||
ಮತ್ತು ಇಂತಹ ಉತ್ತಮವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀವು ತಿಳಿದಮೇಲೆ ಈ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕೂಡಲೇ ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲಾ ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಹಾಗೂ ಬಂಧುಗಳಿಗೆ ಶೇರ್ ಮಾಡಿ, ಧನ್ಯವಾದಗಳು.
ಪ್ರತಿದಿನ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಉಪಯುಕ್ತ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಸ್ ಅಲರ್ಟ್ ಪಡೆಯಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ ? WhatsApp Channel ನೀಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ವಾಟ್ಸಾಪ್ ಚಾನೆಲ್ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಿ
ಈ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಓದಿ
ದಯವಿಟ್ಟು ಗಮನಿಸಿ: ನೀಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ತನ್ನ ಓದುಗರಿಗೆ ನಿಖರವಾದ ಮತ್ತು ಅಧಿಕೃತ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ಯಾವುದೇ ಅನಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಿತ್ತರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

Sagari leads the ‘Government Schemes’ vertical at NeedsOfPublic.in, where she decodes the latest Central and State government policies for the common citizen. She has over 3 years of experience tracking welfare programs like PM Kisan, Ayushman Bharat, and State Ration updates. Her goal is to ensure every reader understands their eligibility and benefits without confusion. Sagari strictly verifies all updates from official government portals before publishing. Outside of work, she is an advocate for digital literacy in rural India.”
Connect with Sagari:


WhatsApp Group




